Produkt regionalny

Ajerlikier waniliowy i czekoladowy (zwany wanilowym i siokoladowym)
Jaja kur zielononóżek kuropatwianych
Kartoffelsalat
Krupnik kabachowski
Miody popielowskie z Borów Stobrawskich
Pieróg postny ze Starych Kolnii
Żółty ser z Lewandówki


    Ajerlikier waniliowy i czekoladowy (zwany wanilowym i siokoladowym)

    Słodkie likiery i nalewki powstały już prawdopodobnie w starożytności, w Polsce tzw. palenie wódki, praktykowane od wczesnego średniowiecza, było dobrze znane już w XVI w.

    Na Śląsku większe ilości napojów alkoholowych wypijano szczególnie w czasie zapustów czyli karnawału, „nie można sobie wyobrazić tych swawoli bez dodatku tak charakterystycznych dla Śląska napojów jak : piwo jasne lub ciemne […] likier wiśniowy, ajerkoniak czyli likier jajeczny lub likier kakaowy”. Bez podania ajerkoniaku nie mogła się obejść żadna większa Śląska uroczystość. Tak więc był on ujęty także w menu weselnym, „do ciast na podwieczorek obowiązkowo podaje się od dawna kawę naturalną, parzoną w dzbankach, […] w porze podwieczorku podaje się również likier jajeczny i likier czekoladowy (...)”.

    Każda gospodyni posiada odmienną wersję ajerkoniaku, przepis przekazywany jest ustnie z pokolenia na pokolenie. Do przyrządzania ajerkoniaku używa się najlepszych składników, jaja powinny być wiejskie co nadaje likierowi ładny kolor. Gospodyni musi posiąść dużą wprawę i pewne sztuczki aby przy mieszaniu składników likier nie zwarzył się, co niestety zdarza się często i zniechęca do jego produkcji sposobem domowym.

Anna Szafrańska


Jaja kur zielononóżek kuropatwianych
   
    Jaja o skorupce białej i białoszarej, duże żółtko o ciemnożółtej barwie, charakteryzują się najniższym poziomem cholesterolu w porównaniu z jajami kur innych ras. Polecane szczególnie w żywieniu dzieci oraz osób cierpiących na alergię (skaza białkowa).

    Rasę kur zielononóżek wyodrębniono w XIX w. na terenach południowo-wschodniej Polski w ówczesnym zaborze austriackim, stąd oboczna nazwa "kura galicyjska". Kury te zostały opisane w 1879 r. w czasopiśmie „Hodowca Drobiu”, a pod nazwą zielononóżki wystawiono je na krajowej wystawie we Lwowie w 1894 r. Kura ta uważana za jedyną polską rasę cieszyła się wielkim powodzeniem u hodowców. Po 1945 r. szczególnie w Małopolsce oraz na terenach zamieszkałych przez repatriantów z kresów wschodnich, a więc także na Śląsku.

Janusz Chamot


Kartoffelsalat

    Sałatka ziemniaczana nazywana też szałotem śląskim lub szałotem kartoflanym z boczkiem wędzonym, przygotowywana była na wszystkie uroczystości rodzinne: chrzciny, komunie, wesela, pogrzeby, kiermasze i odpusty, a także na Wielkanoc i Boże Narodzenie (np. tradycyjnie podawano go na śniadanie wielkanocne, a w Wigilię zamiast boczku dodawano do niego drobno pokrojone śledzie w oleju).

    Oprócz ziemniaków w skład sałatki wchodziły takie składniki jak: marchewka, cebula, kiszone ogórki i podsmażony boczek. Dziś często modyfikuje się sałatkę dodając zamiast boczku jajko i majonez. Jest to tradycyjna potrawa znana od pokoleń na Śląsku i w Niemczech.

Gospodarstwo agroturystyczne "Gościnne Gospodarstwo Marii i Franciszka"
Maria Sobota


Krupnik kabachowski

Receptury na krupniki dotarły z Litwy początkowo do Korony a później do oddalonej dzielnicy Śląska. Krupnik otrzymał nazwę Kabachowski od nazwy przysiółku, który nazwę taką posiada prawdopodobnie od XVII w. mimo włączenia w granice Popielowa. Nazwą zwyczajową posługują się nadal mieszkańcy gminy.

Krupnik Kabachowski dzięki zastosowaniu miejscowego miodu i ziół posiada niepowtarzalny smak i aromat, zawdzięcza to położeniu pasieki w nieskażonym terenie Stobrawskiego Parku Krajobrazowego. Próby zrobienia krupniku na innym miodzie nie powiodą się, i nie uzyska się takich właściwości organoleptycznych które posiada będąc zrobionym na miejscowych produktach. Krupnik oprócz wyjątkowych walorów smakowych posiada właściwości lecznicze. Właściwości te były i są wykorzystywane zwłaszcza w okresie jesienno zimowym, kiedy to domownicy wracający z prac polowych, czy zimowego wyrębu drewna zmarznięci i nie rzadko przemoczeni rozgrzewali się kieliszeczkiem zagrzanego krupniku.

Składnikami do produkcji krupniku są: spirytus, miód, cynamon, goździki, jałowiec, płatki róży, zioła, smak słodko korzenny o wyczuwalnym posmaku alkoholu i miodu, zapach korzenno miodowy, barwa ciemno pomarańczowa wchodząca w brąz.

Piotr Szafrański


Miody popielowskie z Borów Stobrawskich

    W latach, kiedy to ks. dr Jan Dzierżon pracował na terenie gminy Popielów, miód był głównym dobrem pozyskiwanym od pszczół: (…) w dobrze prowadzonej pasiece staramy się osiągnąć zysk głównie tylko z miodu, podczas gdy zysk z wosku schodzi na plan drugi (Tadeusz Ciesielski, Bartnictwo, czyli hodowla pszczół dla zysku, z drukarni Towarzystwa imienia Szewczenki, Lwów 1890, s. 321). Miód popielowski z Borów Stobrawskich posiada niepowtarzalny smak i aromat, który zawdzięcza roślinności wszechobecnego lasu, jak i rozmaitości pól uprawnych, dodatkowo żywiczny aromat pochodzi od dumnych sosen rosnących na tutejszych piaskach.

    Bogactwo miodu w Popielowie zawdzięczamy lasom i uprawom polowym, które są nadal rozdrobnione i nie stanowią wielkich monokultur. W okolicach rosną aleje lipowe, skupiska akacji, leśne maliny i jeżyny, na polach siany jest rzepak, koniczyna czerwona i powraca się do gryki, która udaje się na tutejszych ziemiach piaszczystych. Miód kwiatowy w większości wypadków jest jasny, a tylko nieliczne jego rodzaje mają zabarwienie w odcieniu od ciemnożółtego do brązowego. Na ogół miody nektarowe odznaczają się wyraźnym aromatem (Mieczysław Wojtacki, Produkty pszczele i przetwory miodowe, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1978, s. 42).

Liczne drzewostany dębowe bardzo często spadziują, co w połączeniu z nektarem kwiatowym pozwala uzyskać wspaniały miód.

Pieróg postny ze Starych Kolnii

    Pieróg przypomina średniej wielkości okrągły torcik i ma kształt spłaszczonego walca . Wzór na wierzchu zależy od dna foremki w której go upieczono (rozeta lub motyw kwiatowy). Na zewnątrz jasnobrązowy, dobrze wypieczony, a w środku jasnozłocisty z ciemniejszymi ziarenkami kaszy gryczanej. Miękki z lekko chrupiącą skórką. Zapach delikatny – chlebowy z lekko wyczuwalnym zapachem kapusty i ziemniaków. Pieróg postny uważany był za "strawę dla biedaków" .

    Jest to potrawa pochodząca z kresów wschodnich i znany także w kuchni rosyjskiej. Taki też jest przepis na prosty, ale niezwykle smaczny pieróg postny, przywieziony po wojnie przez repatriantów z okolic Tarnopola.
Gospodarstwo agroturystyczne „Lewandówka”,
Irena Gorek


Żółty ser z Lewandówki

    Receptura wytwarzania sera żółtego z Lewandówki sięga kilkudziesięciu lat wstecz –najprawdopodobniej pochodzi ze Wschodu i przybyła wraz z rodzinami osiedlającymi się na ziemiach zachodnich.

    Z informacji przekazywanych ustnie wynika, że ser ten wytwarzano w rodzinach, które mieszkały w górach, jednakże jego smak - jak twierdzą pochodzący stamtąd mieszkańcy w znaczny sposób odbiega od obecnie produkowanego.

    Wielokrotnie wystawiany na różnych imprezach i targach cieszy się ogromnym zainteresowaniem i niejednokrotnie otrzymuje nagrody i wyróżnienia.

    Ser Żółty z Lewandówki nawiązuje nazwą do gospodarstwa agroturystycznego, które prowadzone jest w przysiółku Lewandówka (Stare Kolnie). Najważniejszym surowcem do produkcji sera jest mleko krowie z domieszką mleka krów rasy czerwono –białej .Dodatkowymi składnikami jest: masło, śmietana, jajka kur zielononóżek (tzw. kuropatwianych), przyprawy i dużo serca.

Irena Gorek